Stand van zaken

Onze oproepen om steun en de artikelen in de pers  van de afgelopen dagen hebben veel reacties en vragen teweeggebracht. De situatie is complex en is niet voor iedereen duidelijk. Daarom hebben wij besloten het probleem hier zo goed en objectief mogelijk te beschrijven.

Het administratieve probleem

Om het klooster te kunnen omvormen tot een cohousing, moet de huidige functie van het gebouw worden veranderd van “gemeenschapsvoorziening” naar “wonen”.  We bekijken daarnaast ook een bestemmingswijziging van de grond. Vandaag heeft het perceel als bestemming parkgebied, ook al is het steeds een private kloostertuin geweest. De overheid heeft dat in de jaren ’70 op basis van luchtfoto’s zonder verdere nuance vastgesteld. In het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan werd echter al een omzetting naar woonzone voorzien voor het ganse perceel. Buiten het rechttrekken van dakranden, stellen wij echter geen bijkomende bebouwing voor en voorzien we behoud van de kloostertuin onder de vorm van gemeenschappelijke familietuin.

Het bespreken van de bestemmingswijziging is van belang  alvorens de vergunningsaanvraag in te dienen. Voor het bekomen van een omgevingsvergunning kunnen de verbouwingen niet beginnen.

De wijziging kan gebeuren op basis van onder meer volgende pistes:

  • Een RUP (ruimtelijk uitvoeringsplan): een procedure van ongeveer 1,5 tot 3 jaar die een grondige analyse van het hele gebied rond de Vosberg vereist om het grondgebruik te bepalen.
  • Een PPS (publiek-private samenwerking): een procedure van ongeveer 3 tot 6 maanden. Overeenkomst tussen Vosberg cohousing en de gemeente waarin via aanvulling op en verfijning van de geldende richtlijnen een evenwicht gevonden wordt tussen openbare en private meerwaarde en op basis daarvan tot een akkoord te komen.

In juni 2021, na 1,5 jaar wachten en vele mislukte pogingen tot een dialoog, stemt de gemeente ermee in het RUP niet op te starten en te kiezen voor het PPS. De gemeente stelde echter één voorwaarde: een aanzienlijk deel van de tuin openbaar maken. De wijze waarop – om zo tot een goed evenwicht met de woonfunctie te komen – kon tot op heden nooit echt besproken worden.

De PPSPubliek-Private Samenwerking

Deze PPS houdt in dat wij, als particuliere burgers, maatschappelijke noden helpen invullen (en dus voordelen aanbieden) aan de publieke actor in ruil voor een afwijking  (in dit geval een wijziging van de bestemming van de gebouwen). Er moet een evenwicht worden gevonden in deze gedeelde voordelen. In de wetsteksten wordt de omvang hiervan niet gespecificeerd, het gaat in de eerste plaats om een overeenkomst tussen twee partijen.

Het PPS-voorstel van Vosberg:

  • plaats voorzien voor een kinderopvang voor 21 kinderen (op verzoek van de gemeente)
  • 6 solidaire woningen voor jongeren in moeilijkheden en ouderen de mogelijkheid bieden langer zelfstandig en in een thuisomgeving te blijven wonen
  • een trage weg of voetweg die de Mechelsesteenweg verbindt met het onbebouwde terrein achter de muur (op verzoek van de gemeente)
  • een semi-openbaar dorpsplein dat verbinding en interactie met de buurt creëert (verhuur van kunstenaarsateliers, burgercafé, culturele evenementen, enz.)
  • de occasionele openstelling van de tuin voor het publiek binnen een georganiseerd kader (in de geest van de verschillende evenementen die al op Vosberg werden georganiseerd sinds we het terrein kochten: open deur weekends, kunstenaarsparcours van Connect’Event, brainstormsessie voor gezamenlijke activiteiten met de buurt, filmvoorstelling, taart in de tuin, projectie voetbalwedstrijd Rode Duivels, enz.)
  • Een project dat het architecturale erfgoed van de plek en gebouwen, maar ook de nieuwe normen inzake duurzaamheid en toegankelijkheid, respecteert.

Dit voorstel is al vele malen voorgesteld, maar wordt door het schepencollege als niet toereikend geacht. Het college is van mening dat het openbaar maken van een groot deel van de tuin een absolute voorwaarde is. Dit is een strikt politieke beslissing, aangezien er geen wettelijke verplichting bestaat om de tuin publiek te maken. De gemeente gebruikt het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van 2009 als argument, omdat daarin is bepaald dat groene zones openbaar kunnen worden gemaakt. De juridische experts die wij hebben geraadpleegd, bevestigen echter dat dit geen verplichting schept om onze tuin ten alle tijde publiek toegankelijk te maken.

Sinds de beslissing om voor een PPS te gaan, kwam de RUP -vanuit de gemeente- verschillende keren opnieuw ter sprake. Dit heeft helaas bijgedragen tot vertragingen in het proces en de emotionele rollercoaster en onzekerheid die de groep beleeft. 

Onze tuin

De Vosberggroep vindt de eis van de gemeente (dat een aanzienlijk deel van de tuin een openbaar park wordt) om verschillende redenen onredelijk:

  • De kloostertuin is steeds een gedeelde tuin voor de er verblijvende paters geweest. We behouden dat collectieve karakter, maar stellen de plek meer open naar de buurt door geregelde en omkaderde toegang mogelijk te maken.
  • De tuin maakt onderdeel uit van de patrimoniumwaarde. Bovendien was de tuin als onderdeel van de historische kloosteromgeving voor velen van ons een belangrijke factor in onze aankoopsbeslissing.
  • Het openbaar maken van de tuin zou inbreuk maken op de privésfeer van de ongeveer honderd toekomstige bewoners, en op de veiligheid van gezinnen (de muren bieden veel rust en veiligheid  voor jonge ouders en de talrijke kinderen die hier zullen rondlopen).
  • Door de tuin in het bezit van onze stichting te laten, wordt de rijke biodiversiteit door de statuten ervan beschermd, en wordt voorkomen dat deze wordt aangetast of er bijkomende bebouwing komt.
  • De oppervlakte van de tuin die door het aantal toekomstige bewoners wordt gedeeld, is per gezin kleiner dan het gemiddelde van privétuinen in WO.
  • De tuin ligt aan de rand van een openbaar gebied (dat zeer weinig wordt bezocht) en er is in de buurt groen zover het oog reikt. In de wijk lijkt het eerder te ontbreken aan ontmoetingsplaatsen dan aan groene ruimten. Door de tuin regelmatig maar op een gecontroleerde manier open te stellen, kan hieraan tegemoet gekomen worden, zonder aan het welzijn van de bewoners raken.
  • Een gebied dat in een structuurplan als “parkgebied” is aangewezen, betekent niet “openbare ruimte”, zoals blijkt uit het meer dan 100 jaar durende particuliere gebruik door de paters Passionisten, of uit de andere voor het publiek gesloten parkgebieden in de gemeente (zoals bijvoorbeeld de kasteeldomeinen).
  • De groep biedt de gemeente reeds tal van andere maatschappelijke voordelen.

De context van de aankoop

Begin 2020 verkochten de paters Passionisten, overtuigd van het cohousingproject en de duurzaamheid ervan, het klooster aan een kleine groep medekopers. Het bod van een projectontwikkelaar, die ook belangstelling had voor het domein, werd niet aanvaard. De projectontwikkelaar, die al enkele jaren in contact stond met de gemeente, had hiermee overeengekomen de tuin af te staan en er een openbaar park van te maken.

Van de aankoop door een projectontwikkelaar, werd er dus gegaan naar de aankoop door een groep burgers, die op zoek is naar sociale, en niet naar financiële, toegevoegde waarde. Het project is opgebouwd volgens het Community Land Trust-model, dat de duurzaamheid en, betaalbaarheid van het project garandeert en elke speculatieve ambitie op het terrein voorkomt.

Op het moment van de aankoop en gedurende de 6 maanden die daarop volgden, was de gemeente zelf in staat het domein te kopen en ermee te doen wat zij wilde. Zij heeft echter besloten haar voorkooprecht niet uit te oefenen.

Commissies: er wordt gewerkt

Gezien de vastgelopen gesprekken met de gemeente heeft de Vosberggroep op 5 november 2021 een verzoekschrift ingediend, ditmaal bij de gemeenteraad. Als gevolg van dit verzoekschrift, werd op 7 december 2021 een speciale commissie stedenbouw (waar het college, de administratie, de gemeenteraadsleden en de toekomstige bewoners van Vosberg werden samengebracht) bijeen geroepen. Het besluit van deze commissie is om dringend een werkvergadering te organiseren om de PPS op te stellen. Tot op heden (5/02/2022) is er nog geen datum voorgesteld door de gemeente, ondanks herhaalde verzoeken van Vosberg. Midden-februari zal een nieuwe speciale commissie worden georganiseerd, waarvan wij hopen dat die het begin zal zijn van het échte werk dat tot een akkoord zal leiden. We kijken alleszins uit naar de uitnodiging ervan.

Tijd… en geld.

Het dossier Vosberg is complex en nieuw voor iedereen. Bovendien is de COVID-situatie zeker niet bevorderlijk voor interactie, zij het officieel of informeel. De Vosberg-groep is zich bewust van de omvang van het te verrichten werk en heeft de afgelopen twee jaar veel energie gestoken in het zoeken naar oplossingen:

  • we hebben herhaaldelijk presentaties gedaan van het project waarin we overeenstemming hebben gezocht met gemeentelijke prioriteiten,
  • architecturale plannen van de crèche voorgesteld,
  • onderzoek en presentatie van soortgelijke projecten in België en elders,
  • inschakeling van een gespecialiseerde advocaat (op kosten van de groep) om als bemiddelaar op te treden, enz.

Tot nu hebben deze pogingen geen succes gehad. We hebben nog geen concreet zicht op een PPS-overeenkomst, de bouwvergunning of de start van de werkzaamheden.

Elke dag vertraging betekent een aanzienlijke kostprijs voor de gezinnen en een bijkomend risico voor het project. Na meer dan 2 jaar loopt de meerkost omwille van het uitblijven van een reactie op tot zowat een half miljoen, omwille van stijgende materiaalkosten en te verlengen huurcontracten. Wij hopen een nieuwe fase met de gemeente te kunnen ingaan: rond de tafel gaan zitten, een constructieve, welwillende en transparante dialoog voeren en een akkoord vinden dat aan ieders verwachtingen voldoet. Daar blijven wij in geloven. 

Besluit

Wij betreuren dat onze droom een politieke kwestie is geworden. Het is onze wens in te spelen op de uitdagingen van onze samenleving, in de richting te gaan van de doelstellingen van de gemeente, en tegelijk tegemoet te komen aan de behoeften van onze groep. Samenwerken zou voor iedereen voordelig zijn.

Dank je

Voor jullie berichten, het delen van onze oproepen, jullie steun. Ze helpen ons de positieve energie te behouden die nodig is om dit levensproject tot een goed einde te brengen. Dialoog en interactie met de buurt is voor ons ook één van de kernwaarden.

Als je vragen/opmerkingen/advies/lieve woorden voor ons heeft, neem dan contact op via info@vosberg.org of mp op Facebook.

<3 !